Różne rodzaje ujęć w filmie

Ujęcia ogólne obejmują całą akcję dziejącą się w danej scenie — to zazwyczaj ujęcia szerokie. Ze względu na to, że rejestrują wszystko, są to kluczowe ujęcia dla podstawowego pola widzenia. Montażyści mogą nadać scenie nieco lekkości, przechodząc do ujęcia ogólnego podczas przerw w akcji lub dialogu.

Ujęcie z dwiema postaciami jest znane jako ujęcie podwójne. Pokazując interakcję między postaciami, odległość między nimi oraz ich język ciała, ujęcie podwójne może wiele powiedzieć widzom o ich relacji. „Próbujemy utrzymać ujęcie podwójne przez większą część sceny, a następnie używamy ujęcia pojedynczego lub maksymalnego zbliżenia, aby podkreślić kluczową kwestię lub ważny szczegół” — mówi Ruckus Skye.

Plan średni
Plan średni pokazuje postać bardziej szczegółowo. Może to być ujęcie półpełne (ujęcie 3/4) lub półzbliżenie (od ramion w górę). Tradycyjny plan średni pokazuje postać od talii w górę — ważną część postaci i trochę otoczenia. Półzbliżenie pokazuje postać od ramion w górę, zapewniając więcej miejsca w kadrze na pokazanie mimiki i emocji bohatera.

W latach 30. filmowcy amerykańscy zaczęli używać planu średniego określanego jako ujęcie amerykańskie, który przedstawiał rewolwerowców od kapelusza do połowy ud wraz z kaburami. We współczesnych filmach ujęcia amerykańskie są używane w celu pokazania języka ciała postaci i fragmentu otoczenia wraz z wyrazem twarzy. Na przykład w filmie Wonder Woman w ujęciu amerykańskim pokazano Dianę, gdy idzie przez pole bitwy, odbijając kule i uśmiechając się z powodu poczucia własnej mocy.

Ujęcie przez ramię to rodzaj ujęcia podwójnego, które także może być ujęciem średnim. Tył jednej postaci znajduje się na pierwszym planie, podczas gdy kamera patrzy nieco dalej i skupia się na drugiej postaci, która mówi do pierwszej lub jej odpowiada. „Jest to przykład ujęcia subiektywnego” — mówi reżyser i producent Neal Holman. „Zaglądasz przez ramię jednej określonej postaci, próbując uchwycić jej punkt widzenia na scenę.”

Kluczowy element kompozycji nie zawsze dotyczy osoby mówiącej. Ujęcia reakcji są niesamowicie ważne dla rozwoju postaci i fabuły. „Niektóre z moich ulubionych momentów aktorskich to chwile, w których aktorzy słuchają” — mówi Ruckus Skye.

Zbliżenia
W zbliżeniu twarz postaci wypełnia kadr. Włoski reżyser Sergio Leone stał się sławny w latach 60. z powodu detali (bardzo dużych zbliżeń) w swoich „spaghetti westernach”. Znane obecnie jako ujęcia włoskie, wypełniały one kadr tylko oczami lub ustami postaci, potęgując napięcie w momentach poprzedzających przemoc.

Zbliżenia pozwalają na intensywne wyrażanie emocji. „Im będziesz bliżej, tym bardziej widz utożsami się z postacią” — mówi scenarzysta i twórca filmowy David Andrew Stoler. „Jeśli chcesz, aby widzowie poczuli coś w ekstremalny sposób, musisz podejść bardzo blisko.”

Jednym z klasycznych ruchów kamery jest najazd. „Gdy chcesz, aby widz wczuł się w postać lub zrozumiał głębię postaci, możesz powoli na nią najeżdżać — powiększać ją w kadrze” — mówi Stoler. „Dzięki temu odbiorca utożsamia się z postacią.” Natomiast odjazd podkreśla odosobnienie postaci. „Powiększasz otaczający ją świat oraz dystans między widzem i postacią” — mówi Stoler. Takie rodzaje ruchomych ujęć zazwyczaj wymagają szyn (ang. dolly), kranu kamerowego (ang. jib) lub stabilizatora (ang. steadicam).

Wtrącenia lub wstawki to zbliżenia pokazujące mały szczegół, taki jak dłonie lub stopy postaci. Jeśli postać patrzy na wiadomość na telefonie, reżyser może chcieć uchwycić zbliżenie ekranu telefonu. Przebitka, przeciwieństwo wtrącenia, przeskakuje od postaci lub obiektu głównego na coś innego, na przykład od wyrazu zaskoczenia na twarzy aktora do szczekającego psa lub od piłki przekraczającej linię bramkową do kibiców wiwatujących na trybunach. Zbieranie takich ujęć może być przydatne w celu zmontowania wielu ujęć tej samej sceny.

Ujęcia z punkt czyjegoś widzenia
W ujęciu z punktu widzenia (POV, point-of-view) kamera, mówiąc metaforycznie, znajduje się w głowie postaci i widzi świat jej oczami. Reprezentując perspektywę postaci, kamera może poruszać się w każdą stronę, w którą porusza się postać. Takie ujęcia mogą być dla widzów intensywne — i potencjalnie przyprawiające o mdłości. Takie są na przykład ujęcia POV uchwycone za pomocą kasków z zamontowanymi kamerami GoPro. Jednak mogą również ułatwić emocjonujące opowiadanie historii, ponieważ ukazują bezpośredniość przeżytych doświadczeń.

Kąty kamery i to, co komunikują

Kąt, pod jakim kręcisz ujęcia, i odległość kamery od podłoża zawsze powinny być wybierane świadomie. Pokazanie postaci z dołu lub z góry może subtelnie wskazać widzom stan psychiczny lub poziom siły postaci w porównaniu z innymi osobami w scenie.

Widok z lotu ptaka
Ujęcie z lotu ptaka pozwala spojrzeć z góry. Może sugerować małość postaci znajdujących się poniżej lub ogrom ich otoczenia.

Ujęcia na wprost, z góry i z dołu
Ujęcia na wprost, czyli na poziomie oczu, to kąt widzenia życia codziennego. Ten niewyrażający żadnej opinii kąt kamery nie daje takiego efektu podczas opowiadania historii, jak ujęcia z góry lub z dołu postaci. Małżeństwo Skye unika ujęć na poziomie oczu w swojej pracy. „Nie dają one żadnej perspektywy” — mówi Lane Skye. „Kiedy jesteś ponad postacią i patrzysz w dół, postać czuje się mniejsza” — dodaje Ruckus Skye. „Może nie być tak pewna siebie lub silna. A gdy patrzysz na dowolnego superbohatera, zawsze patrzysz w górę. To banał, ale robimy tak na mniejszych poziomach i działa to bardziej podświadomie.”

Szukanie ujęć, które są odpowiednie wizualnie i tematycznie

Niezależnie od tego, czy kręcisz teledysk, reklamę czy film dokumentalny, weź pod uwagę historię, którą opowiadasz. Co przyciągnie uwagę widzów i sprawi, że poczują to, co chcesz?

Jeśli nie wiesz, jakiego rodzaju ujęcia użyć w danej scenie, reżyser scenopisów Kevin Mellon mówi: „Możesz się przygotować, studiując filmy, studiując komiksy i animację oraz rozwijając arsenał ujęć.” Kiedy już opanujesz słownictwo, kluczowe jest planowanie. „To jedyna swobodna część kręcenia filmów” — mówi Ruckus Skye.

Planowanie w tym przypadku oznacza głębokie przemyślenie postaci i akcji oraz sporządzenie listy ujęć przed przystąpieniem do zdjęć. Taka lista pozwala pamiętać o odpowiednim polu i zmusza nas do odpowiadania sobie na dwa kluczowe pytania: czyj punkt widzenia pokazujesz i jakie emocje chcesz wzbudzić w widzach? Znając odpowiedzi na te pytania, lepiej zrozumiesz historię, którą chcesz opowiedzieć, a także będziesz mieć większe pojęcie o tym, jakie ujęcia pomogą Ci ją opowiedzieć.