Ontdek de verborgen wereld van Foley-geluidseffecten

Foley-geluidseffect creëren van damesschoenen op gebroken glas

Foley-geluidseffecten zijn geluiden die je in de postproductiefase maakt.

Elk geluid in films, tv-programma's en zelfs in sommige videogames – van het dichtritsen van een jas tot het neerzetten van een koffiekopje – is waarschijnlijk in de postproductie gecreëerd voor dat specifieke moment. Deze geluiden op maat worden Foley-geluidseffecten genoemd. Ze zijn vernoemd naar Jack Foley, de man die ze heeft uitgevonden, en worden live opgenomen, anders dan gewone geluidseffecten (SFX), die afkomstig zijn uit een bibliotheek met geluidseffecten. "Het is een vreemde mix van live performance en digitale-geluidsbewerking", aldus Foley-artiest John Roesch.

Met echte voorwerpen imiteren Foley-artiesten in een studio het geluid van voetstappen, zwaardgevechten en alles daartussen in. Het is een belangrijk onderdeel van het geluidsontwerp voor films. "Elke goede productie heeft Foley", aldus geluidsmixer Matt Coffey. Maar de meeste mensen weten niet dat het bestaat. Foley-artiest Gregg Barbanell legt uit: "Als we ons werk als Foley-artiest goed doen, weet het publiek niet eens dat wij erbij waren".

Waarom bestaat Foley?

De meeste geluidseffecten (SFX) die tijdens de productie worden vastgelegd ('Production Sound Effects' ofwel PFX genoemd) hebben niet dezelfde kwaliteit als Foley-geluid. Daarnaast is Foley om één hele simpele reden noodzakelijk: je hebt een unieke SFX-track nodig als een film wordt vertaald in een andere taal. Alleen dan kunnen geluidseditors deze SFX-track boven op de dialoog in de vreemde taal plaatsen. Dat is de belangrijkste reden waarom Foley-artiesten een aparte set geluiden opnemen voor een film, los van de geluiden in de dialoogtrack.

Waarom worden geen vooraf opgenomen geluidseffecten gebruikt?
"Omdat deze net als elektronische muziek, geweldig kunnen klinken, maar vaak geen ziel hebben", zegt Roesch. Omgevingsgeluid, zoals het geroezemoes of geschuifel van mensen, kun je uit een bibliotheek halen. Maar andere geluiden zijn speciaal opgenomen, niet alleen om het oppakken van een potlood of het neerleggen van een boek te imiteren, maar om juist dat boek of potlood vastgehouden door juist dat personage op juist dat moment te imiteren. "Uitstekende Foley-artiesten zorgen bij elke cue voor de juiste emotie", aldus Barbanell. "Foley zorgt voor het menselijke element."

Geluidstechnici die werken met een digitaal audiosysteem

Geluidsontwerp is een teamsport.

Foley-artiesten zijn slechts een van de elementen van een naadloos samenwerkend geluidsteam.

Foley-artiesten.
Foley-artiesten werken meestal met zijn tweeën en voeren de acties uit die het geluid creëren. Met rekwisieten imiteren ze de geluiden tijdens het afspelen van de film. Succesvolle Foley-artiesten zorgen goed voor hun lichaam. Het zijn op een bepaalde manier atleten, die bijna elke stap en beweging van elk personage in de film nadoen. En ze hebben het talent om emotie via geluid over te brengen. Roesch: "Ik denk dat de beste Foley-mensen iets van een acteur in zich hebben. We vertellen een verhaal."

Foley-mixers.
De Foley-mixer legt elk geluid vast dat door de Foley-artiesten wordt gemaakt en geeft tijdens het werk waardevolle feedback. "Het beste dat ik voor mijn mixer kan doen is hem vertellen wanneer ik de microfoon ga aanraken en verplaatsen en dan luisteren naar zijn feedback", zegt Roesch. Coffey legt uit: "Het is de taak van de mixer om organisch vast te leggen hoe dingen hebben geklonken vanuit het perspectief van de camera."

Geluidseditors en -ontwerpers.
Geluidsontwerpers bekijken vóór de opnamen het project vanuit het totaalplaatje en ontwikkelen een visie voor de algehele elementen die deel moeten uitmaken van de SFX. Het is de taak van de geluidseditor of -mixer om ervoor te zorgen dat de Foley-track goed samengaat met de productiesoundtrack en de dialoog en muziek.

Foley is verdeeld in drie secties.

Foley-artiesten en -mixers verdelen hun werk in drie categorieën: voetstappen, rekwisieten en kleding. Binnen deze drie gebieden nemen ze verschillende geluidstracks op voor elk van de hoofdpersonages.

Voetstappen.
Voetstappen zijn een integraal onderdeel van het werk van Foley-artiesten, die vroeger ook wel 'steppers' of 'Foley walkers' werden genoemd. "Het draait allemaal om het ontwikkelen van subtiliteiten. Je wilt niet dat voetstappen klinken alsof ze steeds worden herhaald", zegt Barbanell. Foley-artiesten moeten niet alleen de juiste stemming vastleggen, maar ook het juiste oppervlak vinden om op te lopen plus de juiste schoen voor een personage. Barbanell: "Ik trek in kringloopwinkels mijn rechterschoen uit en probeer vrijwel elk paar schoenen uit dat ze hebben".

Rekwisieten.
Bij tracks met rekwisieten maken Foley-artiesten elk geluid na dat een personage in relatie met zijn omgeving maakt. Vanwege het grote aantal voorwerpen waarmee personages contact hebben, lijken Foley-studio's vaak op een vlooienmarkt vol vreemde zaken. Het is belangrijk dat je altijd op zoek blijft naar voorwerpen met een uniek geluid. Een geweldige rekwisiet is soms iets dat je al in huis hebt, zoals een willekeurig stukje hardware ergens in een la met troep. Het draait allemaal om experimenteren.

Kleding.
Op de 'kleding'track nemen Foley-artiesten de geluiden op van stoffen en kleding die ruisen en met elkaar in contact komen tijdens de handelingen van de personages. Dit kan van alles zijn, van het ritselen van gordijnen tot het geluid van baljurken in een balzaal.

Planken vol rekwisieten voor Foley-geluidseffecten

"Iets klinkt niet altijd zoals je zou verwachten."

Je zou niet denken dat het geritsel van het cellofaan om een pakje sigaretten klinkt als een sissende trek van een echte brandende sigaret, maar cinematografisch geluid is anders dan geluid uit de echte wereld. "Iets klinkt niet altijd zoals je zou verwachten", zegt Coffey. "In films maakt een geweer bij elke beweging geluid, maar in werkelijkheid gebeurt dat gewoon niet."

Vaak moet je een geluid maken voor iets dat zich in werkelijkheid niet eens voordoet. "Het oppakken en openen van een zak chips: dat klinkt precies zoals je zou verwachten", legt Roesch uit. "Maar een vampier wiens hart wordt doorboord met een paal en die vervolgens in as verandert? Hoe klinkt dat?"

"In de loop der tijd heb ik geleerd dat er veel versies van een geluidseffect zijn die juist kunnen zijn. Dus het gaat er niet om wat goed of fout is. Het gaat erom wat werkt", zegt Barbanell. Bekijk de volgende unieke oplossingen voor veelvoorkomende Foley-geluidseffecten:

Geweld en bloederige scènes: Met groenten en rauw vlees creëer je geweldige lichaamsgeluiden. Roesch: "Bleekselderij is perfect als het gaat om brekende botten, net als pasta".

Bladeren en vuil: Een goede Foley-studio heeft elk loopoppervlak dat je maar kunt bedenken, plus een kuil met aarde die je kunt vullen met water om modder te maken. Voor kort gras werkt astroturf goed. Het ritselen van langer gras of droge bladeren kun je perfect nabootsen met oude filmtape.

IJs en sneeuw: voor sneeuwscènes doen slopen vol rijst of maïzena het heel goed – maïzena voor natte sneeuw, rijst voor droge, krakende sneeuw.

Koud en heet water: Als je koud water in een glas giet, klinkt dat anders dan heet water. Wees bij het nabootsen van vloeistofgeluiden zo nauwkeurig mogelijk.

Audiotracks in software voor digitale audiobewerking

Creëer Foley-effecten in Adobe Audition.

Als je klaar bent om Foley-geluidseffecten op te nemen, importeer dan je video in Adobe Audition, zodat je geluiden gesynchroniseerd met de videotrack kunt opnemen. Je kunt in Audition geluidseffecten rechtstreeks opnemen op verschillende tracks die synchroon met je videotrack lopen. Zo is je timing precies goed. In de Multitrack-editor van Audition wordt elke opgenomen clip automatisch direct in een WAV-bestand opgeslagen.

Draaiboek voor productiegeluiden.
Luister naar de track met productiegeluidseffecten (PFX) voordat je een Foley-opname begint. PFX zijn alle geluiden die door de dialoogmicrofoons zijn opgepikt tijdens de productie. Dit kunnen belangrijke geluiden zijn, zoals het gerammel van iemands sleutels. In de Foley-track wil je deze zo nauwkeurig mogelijk laten terugkomen.

Microfoons en werkstation.
Stel voor jezelf twee microfoons op: één richtmicrofoon (shotgun) die is gericht op de Foley-actie en één membraancondensatormicrofoon die je de andere kant op richt voor de nagalm. Gewoonlijk heb je op je tijdlijn acht tracks met voetstappen, zeven tracks met rekwisieten en één track met kleding. Geef de Foley-tracks een duidelijke naam, zodat je precies weet wat je hoort tijdens het afspelen en bewerken.

Bekijk deze tutorial om je verder te verdiepen in het maken van geluidseffecten en de synchronisatie ervan met videobeelden.

Ga zelf aan de slag met Foley.
"Er zijn in de wereld meer astronauten dan Foley-artiesten met werk", zegt Roesch, "maar als je dag en nacht over dit vak droomt, moet je het een kans geven". Een geweldige manier om het te leren is om het geluid bij een tv-serie uit te schakelen en zelf de Foley-geluidseffecten erbij proberen te maken. Begin met één personage en zijn voetstappen. Voeg vervolgens de geluiden van rekwisieten en kleding toe. Kijk of je de emoties van personages kunt kanaliseren in de geluiden die je voor hen maakt.

Bereid je voor op je eerste Foley-stappen door alle rekwisieten te verzamelen die je denkt nodig te hebben en 'stille' kleren te dragen die de microfoons niet verstoren. Speel altijd de eerste cue die je opneemt terug om er zeker van te zijn dat er geen ongewenst geluid in de track zit. Ga pas daarna door met opnemen. En wees nooit bang om creatief te zijn in je zoektocht naar manieren om nieuwe geluiden te maken.