Fotografie
Landschapsfotografen gebruiken grijsfilters (ook wel neutrale-dichtheidsfilters of ND-filters genoemd) om scènes in de buitenlucht vast te leggen zonder die te overbelichten. Leer werken met grijsfilters om je foto's in de open lucht te verbeteren.
Grijsfilters zijn als sterke zonnebrillen voor je camera en zorgen voor een mooie, stijlvolle schaduw wanneer het licht te fel is. Duik in de verschillen tussen grijsverloopfilters, variabele grijsfilters, circulaire en lineaire polarisatiefilters, insteekfilters, vierkante en ronde filters, step-upringen, enzovoort. Krijg bovendien professionele tips over het gebruik van grijsfilters voor spiegelloze camera's, de beste camera-instellingen en hoe je je kwaliteitsfilters in topvorm houdt.
Een grijsfilter, ook wel ND (Neutral Density)-filter genaamd, is een fysiek filter van hars of glas dat je vóór je lens bevestigt. Je kunt ze op filmcamera's of digitale camera's gebruiken om iets van het licht in je afbeelding te blokkeren. Als bepaalde delen te helder zijn voor de gewenste camera-instellingen, kan een grijsfilter de oplossing zijn. Er valt minder licht door de lens omdat het filter vóór de lens een hogere optische dichtheid heeft.
"Voor mensen die niet bekend zijn met grijsfilters, vergelijk ik ze graag met een zonnebril", legt fotograaf Francisco Joel Hernandez uit, die vaak een grijsfilter gebruikt voor zijn portretfotografie in de buitenlucht. "En afhankelijk van hoeveel donkerder je afbeelding moet zijn, kies je een bepaald type."
Grijsfilters kunnen meerdere functies hebben. Ze filteren bovenmatig fel licht uit en zorgen ervoor dat je op klaarlichte dag een langere belichtingstijd kunt gebruiken.
Grijsfilters worden veel gebruikt in landschapsfotografie en natuurfotografie omdat het felle zonlicht vaak storend is bij het gebruik van bepaalde fotografische technieken. Als je minder licht in je foto laat, vooral in afbeeldingen van de lucht, behoud je meer kleur en details in die heldere gebieden.
Afbeelding van Chris Sidla
Omdat een grijsfilter de hoeveelheid binnenvallend licht beperkt, kan het ook een geweldig middel zijn om overdag foto's met bewegingsonscherpte te maken. Voor die onscherpte moet je een hoge sluitersnelheid ofwel korte belichtingstijd gebruiken. Een lage sluitersnelheid betekent dat er meer licht je lens binnenvalt, waardoor je afbeelding helderder wordt. Dit kan een probleem zijn als de zon schijnt. Maar met een grijsfilter kun je een lage sluitersnelheid gebruiken zonder dat je de afbeelding overbelicht.
Foto's van een waterval of een beekje waar het water er zijdezacht uitziet, zijn bijna altijd genomen met een grijsfilter en een hoge sluitersnelheid. "Als ik zonder grijsfilter een opname van een waterval zou maken, moet ik een hoge sluitersnelheid gebruiken om de belichting gelijk te houden", zegt fotograaf Chris Sidla. "Maar met een grijsfilter kun je de sluitersnelheid omlaag brengen en zie je de gebieden met beweging zachter worden."
Afbeelding van Chris Sidla
Er zijn allerlei soorten grijsfilters met verschillende intensiteiten, dus je kunt er altijd wel één vinden die perfect is voor jouw wensen. In de naam van het filter wordt de dichtheid of het aantal 'stops' licht aangegeven waarmee je afbeelding donkerder wordt. Een 1-stop grijsfilter houdt slechts weinig licht tegen, terwijl je afbeelding met een 10-stops grijsfilter aanzienlijk donkerder wordt.
Normale grijsfilters zorgen over het hele filter voor dezelfde mate van verduistering. Bij grijsverloopfilters, ook wel GND-filters (Graduated Neutral Densitiy-filters) genoemd, varieert de verduistering op het filter. Sommige zijn in het midden donkerder en worden naar buiten toe steeds lichter en creëren daarmee een vigneteffect. Hiermee kun je bijvoorbeeld de weerspiegeling van de zon op water verminderen.
Andere grijsverloopfilters zijn voor de helft donkerder. Dit type filter is geweldig voor buitenopnamen met veel lucht. Met de donkere bovenkant kun je de kleur van een prachtige zonsondergang behouden terwijl je met de ongefilterde onderkant zoveel mogelijk licht op de grond laat zien.
De meeste filters zijn rond en schroef je direct op je lens. Maar je hebt ook vierkante filters in een metalen houder vóór de lens. Dit is een prima optie, vooral als je een verloopfilter gebruikt dat half donker en half licht is. Een vierkant filter kun je omhoog en omlaag schuiven voor een betere uitlijning van het verloop met de horizon.
Een variabel grijsfilter is een filter dat je kunt aanpassen om verschillende stops licht te blokkeren. Hiermee kun je van twee naar acht stops verduistering gaan zonder dat je verschillende filters hoeft te kopen.
Een polarisatiefilter is een uniek soort filters waarmee je licht polariseert en zo schitteringen en weerspiegelingen verwijdert of vermindert. Ze helpen je de kleur en details te verdiepen in foto's van glas, water, de lucht, gebouwen, planten, enzovoort. De belangrijkste soorten polarisatiefilters zijn 'circulair' en 'lineair'. Elk polariseert het licht op een andere manier. Je kunt ook filters kopen die fungeren als polarisatie- én grijsfilter.
"Wat ik in het begin niet wist, is dat de grootte van grijsfilters is afgestemd op de diameter van de lens zelf", zegt Sidla. "En het probleem hiermee is dat een landschapsfotograaf vaak drie, vier of vijf lenzen heeft die niet allemaal dezelfde diameter hebben." Daarom zijn adapterringen essentieel. Je schroeft ze op de lens waardoor ook een groot filter op je kleine lens past.
Een goed grijsfilter vergt een investering, dus je kunt het beste een filter kopen dat op je grootste cameralens past en daarbij step-upringen (een soort adapterringen) kopen, zodat je het filter ook op kleinere lenzen kunt gebruiken.
Je kunt ook een insteekfilter gebruiken om te voorkomen dat je filters in meerdere grootten moet kopen. "Het is een filter dat je niet op de lens bevestigt, maar vóór de camerasensor plaatst", legt Hernandez uit. "Het is echt een innovatie." Je koopt dit filter, plaatst het vóór de sensor en kunt vervolgens elke gewenste lens gebruiken."
Afbeelding van Chris Sidla
Als je grijsfilters goed gebruikt, kun je er prachtige foto's mee maken. Als je op de camera met een grijsfilter de juiste belichting vindt, krijg je een betere beeldkwaliteit dan wanneer je de belichtingsinstellingen achteraf in nabewerkingssoftware aanpast.
"Het belangrijkste pluspunt van grijsfilters is dat je beter op het licht afgestemde foto's maakt, waardoor je meer afbeeldingsgegevens krijgt voor het bewerkingsproces", aldus Sidla. "Je kunt dit achteraf wel enigszins corrigeren, maar meestal bereik je betere resultaten als je alles op de camera zelf goed instelt."
Haal alles uit grijsfilters door te experimenteren met belichtingsinstellingen om het perfecte plaatje te creëren. Maak een aantal testopnamen en pas al doende je instellingen aan. Onthoud dat je in de zoeker van de camera of in Live weergave mogelijk geen nauwkeurige weergave ziet van je uiteindelijke foto omdat het filter het licht in de afbeelding verandert.
Afbeeldingen van Chris Sidla
Spiegelloze camera's werken vaak beter met grijsfilters dan DSLR-camera's als het om scherpstelling en een nauwkeurige weergave van de afbeelding in Live weergave gaat. Hernandez: "Ik adviseer altijd een spiegelloze camera bij gebruik van een grijsfilter".
Grijsfilters hebben een directe relatie met ISO, sluitersnelheid en diafragma. Met een filter kun je bepaalde sluitersnelheden en diafragma's gebruiken in omstandigheden die normaal zouden resulteren in een overbelichte foto. En ze zijn een beter alternatief dan ISO-aanpassingen, die kunnen leiden tot ruis of korreligheid in je afbeelding. Daarnaast kun je met een grijsfilter in heldere omstandigheden portretfoto's maken met een geringe scherptediepte, zonder dat het onderwerp overbelicht raakt.
"Onthoud dat een goedkoop filter zeer zeker van invloed is op je foto's", aldus Hernandez. "Ik had één opname die ik kon weggooien vanwege een slecht gemaakt variabel grijsfilter." Investeer in de beste grijsfilters die binnen je budget vallen om zaken als onbedoelde onscherpte of kleurzwemen die je bij de nabewerking moet verwijderen, te vermijden.
Bescherm je investering en ga even zorgvuldig met je filters om als met je lenzen. Gebruik een beschermende filterhouder en neem altijd een microvezeldoekje mee om te voorkomen dat er stofjes en pluisjes vast komen te zitten tussen de lens en het filter.
Afbeelding van Chris Sidla
Huur een set filters en experimenteer hiermee. Sidla: "De meeste filtersets voor beginners bevatten opschroeffilters van 3, 6 en 10 stops. Zodra je begrijpt hoe het proces werkt, kun je bekijken of je een ander, specifiek soort filter nodig hebt."
Met het juiste grijsfilter hoef je niet te wachten tot het gouden uur om buiten prachtige foto's te maken. Ontdek wat je kunt doen als je camera de juiste 'zonnebril' heeft. Gebruik vervolgens de handige tools en tutorials van Adobe Photoshop Lightroom om achteraf het licht en de toon in je creatief belichte opnamen te perfectioneren.
